• มังสวิรัติ (vegetarianism) คือการละเว้นจากการบริโภคสัตว์เกือบทั้งหมดหรือแค่บางชนิด ซึ่งแบ่งแยกย่อยออกเป็นหลายประเภท เช่น มังสวิรัติทานนมและไข่ (lacto-ovo-vegetarianism) คือการไม่ทานเนื้อสัตว์แต่ยังบริโภคผลิตภัณฑ์ที่มาจากนมและไข่อยู่ หรือมังสวิรัติทานปลา (pescetarianism) คือการไม่ทานวัว หมู ไก่ แต่ยังทานปลาและสัตว์น้ำอื่น ๆ และอาจทานหรือไม่ทานไข่และนม เป็นต้น

• อาหารเจ เป็นการทานอาหารตามความเชื่อของชาวไทยเชื้อสายจีน โดยเฉพาะในเทศกาลกินเจของทุกปีเป็นเวลา 9 วัน 9 คืน ซึ่งเป็นอาหารที่ไม่มีผลิตภัณฑ์จากสัตว์ (เนื้อ นม ไข่ น้ำผึ้ง เจลาติน คอลลาเจน) และไม่ปรุงด้วยผักกลิ่นฉุน ได้แก่ กระเทียม หอม ผักชี กุยช่าย และหลักเกียว

• แพลนท์เบส (plant-based) คือรูปแบบการทานอาหารที่มีส่วนประกอบจากพืชเป็นหลักหรือทั้งหมด แล้วแต่คำนิยามของแต่ละคน

• วีแกน (veganism) คือหลักปรัชญาในการใช้ชีวิตที่มุ่งละเว้นการขูดรีดและการทรมานสัตว์ ให้ได้มากที่สุดเท่าที่เป็นไปได้และปฏิบัติได้จริง นั่นหมายความว่าในแง่ของการทานอาหาร วีแกนคือการไม่บริโภค เนื้อ นม ไข่ น้ำผึ้ง เจลาติน คอลลาเจน หรือผลิตภัณฑ์ใดก็ตามที่มาจากสัตว์

สรุป >> วีแกนแตกต่างจากมังสวิรัติ อาหารเจ และแพลนท์เบสตรงที่ไม่ได้พูดถึงแค่เรื่องอาหาร แต่ครอบคลุมถึงการใช้ชีวิต โดยปฏิเสธที่จะเป็นสาเหตุในการสร้างความเจ็บปวดหรือใช้ประโยชน์จากสัตว์ในทุกรูปแบบ เพราะเหตุผลทางด้านจริยธรรมและความยุติธรรมต่อสัตว์สายพันธุ์อื่น หรือพูดอีกอย่างได้ว่า วีแกนคือการไม่ละเว้นหลักจริยธรรมต่อสัตว์อื่นที่ไม่ใช่มนุษย์ (อะไรที่เราจะไม่ทำกับมนุษย์ด้วยกันเพราะขัดต่อหลักจริยธรรม เราก็ไม่ควรไปทำกับสัตว์อื่น) ตัวอย่างของการใช้ชีวิตวิถีวีแกน ได้แก่

• การไม่เยี่ยมชมสวนสัตว์ อควาเรี่ยม และคณะละครสัตว์

• การไม่ใช้เครื่องหนังหรือผลิตภัณฑ์ที่ทำมาจากขนสัตว์

• การรับเลี้ยงสัตว์แทนการซื้อขาย (Adopt Don't Shop)

• การหลีกเลี่ยงใช้ผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการทดลองในสัตว์

• การหลีกเลี่ยงสินค้าและบริการที่มีการใช้แรงงานสัตว์ เช่น การขี่ช้างท่องเที่ยว การบริโภคมะพร้าวที่ใช้แรงงานลิงเก็บเกี่ยว

ถึงแม้วีแกนจะเป็นมากกว่าแค่เรื่องอาหาร แต่อาหารก็เป็นส่วนสำคัญที่เราสามารถสร้างความเปลี่ยนแปลงให้กับชีวิตสัตว์ได้ทันที แถมยังมีผลดีต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของเราเองด้วย! 💚

• สวัสดิภาพสัตว์ (animal welfare) คือมาตรฐานความเป็นอยู่ของสัตว์ที่แตกต่างกันไปในแต่ละสถานที่ (เช่น ภายในฟาร์ม สวนสัตว์ ห้องทดลอง เป็นต้น) การมีสวัสดิภาพที่ดีหมายถึงสัตว์ได้อยู่อย่างสุขกายสบายใจ ซึ่งสามารถยึดตามหลักอิสรภาพ 5 ประการ ดังนี้

1. อิสระจากความหิวและความกระหาย

2. อิสระจากความรู้สึกไม่สบาย

3. อิสระจากความเจ็บปวด บาดเจ็บ และโรคภัย

4. อิสระในการแสดงพฤติกรรมตามธรรมชาติ

5. อิสระจากความกลัวและความเครียด

• สิทธิสัตว์ (animal rights) คือหลักคิดและปฎิบัติในการตระหนักถึงคุณค่าทางจริยธรรมต่อสัตว์โดยเป็นอิสระจากการใช้ประโยชน์จากมนุษย์ เพราะสัตว์ทั้งหลาย (รวมถึงมนุษย์เองด้วย เพราะมนุษย์ก็เป็นสัตว์ชนิดหนึ่ง) เป็นสิ่งมีชีวิตที่รู้สึกได้และเจ็บเป็น (sentient being) สัตว์อื่นจึงสมควรได้รับการปฏิบัติโดยคำนึงถึงสิทธิไม่ต่างจากมนุษย์

ถึงแม้มาตรฐานสวัสดิภาพสัตว์ที่ดีจะเป็นสิ่งสำคัญ แต่เราเชื่อว่าสวัสดิภาพสัตว์ไม่ใช่จุดหมายปลายทางสุดท้ายของการปลดแอกสัตว์แต่เป็นเพียงบันไดขั้นหนึ่ง ความยุติธรรมระหว่างสายพันธุ์ที่แท้จริงจะเกิดขึ้นได้ต้องมาจากการที่สิทธิของบรรดาสัตว์ทั้งหลายได้รับการคำนึงถึงโดยสังคมส่วนมาก 

สายพันธุ์นิยม (speciesism) คืออคติและการเลือกปฏิบัติด้วยเหตุแห่งสายพันธุ์ อาจพบเห็นสายพันธุ์นิยมในสังคมได้ 2 ลักษณะ

1. มนุษย์ปฏิบัติต่อมนุษย์ด้วยกันเองดีกว่าสัตว์สายพันธุ์อื่น เนื่องจากเห็นว่าเป็นเผ่าพันธุ์เดียวกันหรือมีความเชื่อว่ามนุษย์เป็นสัตว์ที่สูงส่งกว่าและควรได้รับสิ่งดี ๆ มากกว่าสัตว์สายพันธุ์อื่น เช่น "สัตว์เกิดมาให้มนุษย์กินอยู่แล้ว" 

2. มนุษย์ปฏิบัติต่อสัตว์สายพันธุ์หนึ่งแย่กว่าสัตว์อีกสายพันธุ์หนึ่ง เช่น รักและดูแลหมาเหมือนสมาชิกในครอบครัวในขณะที่ยังบริโภคสัตว์อื่นในมื้ออาหาร

ในหมู่มนุษย์เองก็มีอคติและการเลือกปฏิบัติหลายรูปแบบที่ทำให้เกิดความไม่เป็นธรรมและความไม่เท่าเทียมในหลายด้าน เช่น การเลือกปฏิบัติเพราะเหตุแห่งเพศ เชื้อชาติ อายุ เศรษฐสถานะ ความสามารถทางร่างกาย เป็นต้น สายพันธุ์นิยมมีความคล้ายคลึงกับการเลือกปฏิบัติดังกล่าว เพียงแต่เป็นการมองการเลือกปฏิบัติโดยมนุษย์ทั้งหมดที่มีต่อสัตว์สายพันธุ์อื่น ๆ

เนื้อนิยม (carnism) คืออคติและการเลือกปฏิบัติต่อสัตว์ในแง่อาหาร เป็นระบบความเชื่อที่ส่งผลให้มนุษย์เลือกกินสัตว์บางชนิดแต่ไม่กินชนิดอื่น เนื้อนิยมเป็นระบบความเชื่อฝังรากลึกและมักมองไม่เห็นทำให้คนส่วนใหญ่คิดว่าการกินสัตว์เป็นเรื่องธรรมดา ธรรมชาติ จำเป็น และเป็นเรื่องที่ดี จึงไม่เคยตั้งคำถามกับการกินสัตว์ของตัวเองและมักคิดว่าตัวเองไม่มีทางเลือกอื่นแต่ยังต้องกินสัตว์ต่อไป ทั้ง ๆ ที่ไม่ใช่ความจริง

"วีแกนคือหลักปรัชญาในการใช้ชีวิตที่มุ่งละเว้นการขูดรีดและการทรมานสัตว์ ให้ได้มากที่สุดเท่าที่เป็นไปได้และปฏิบัติได้จริง" 

การมีเมตตาและใจดีต่อสัตว์เป็นสิ่งที่ทุกคนทำได้ ตามแต่กำลัง เงื่อนไขชีวิต และความพยายามของแต่ละคน สิ่งสำคัญคือการเริ่มต้นเรียนรู้และพยายามปรับพฤติกรรมเพื่อลดการสร้างความทุกข์ทรมานต่อสัตว์ให้ได้มากที่สุด ถึงแม้เราจะไม่สามารถลบความเจ็บปวดที่สัตว์ต้องเจอในโลกได้ทั้ง 100% แต่หากเรามีโอกาสทำได้แม้เพียง 1% เราก็ควรคว้าโอกาสนั้นไว้

ทุกคนสามารถเป็นวีแกนได้นะ!